سابقه تاریخی

پیشینه تاریخی میانه به ده‌ها سال قبل از میلاد مسیح باز می‌گردد و بعضی نوشته‌ها سابقه تاریخی این منطقه را تا ۷۲۰ سال پیش از میلاد نیز نقل می‌کنند. وجود کتیبه‌های آشوری و اورارتویی در بعضی مناطق آذربایجان و کشف آثار باستانی و مجسمه‌های سفالین در شهرستان میانه ، قدمت تاریخی آن را به دوره‌های پیش از تشکیل دولت ماد می‌رساند. در پی حفاری‌هایی که در سال ۱۳۵۲ شمسی در یکی از قریه‌های اطراف میانه به نام آرموداق انجام گرفت یک مجسمه سفالین مربوط به دوره ساسانیان کشف شد. در کتاب‌های تاریخی و سفرنامه‌های جهانگردان نام این شهرستان را میانج ثبت کرده‌اند. چون این شهرستان به نوشته برخی، پیش از میلاد مسیح در خط مرزی دو سرزمین ماد و پارت قرار گرفته بود و هم‌اکنون نیز در وسط مراغه و تبریز قرار دارد و مانند زاویه یک مثلث در میان آنها جای گرفته است و یا این‌که چون بین دو شهر زنجان و تبریز واقع گردیده این نام را انتخاب کرده‌اند. با این حال شهرستان میانه در قرن‌های هفتم و هشتم هجری علاوه بر میانج نام دیگری چون گرمرود داشته و در برخی از کتاب‌های آن زمان برای شناسایی آن از هر دو نام (گرمرود و میانه) استفاده شده است.

موقعیت جغرافیایی

شهرستان میانه با وسعت ۵۵۹۵ كیلومتر مربع (۱۲٫۳ درصد مساحت استان و بزرگترین شهرستان استان) در ۱۶۵ کیلومتری تبریز واقع شده و از سمت شمال با شهرستان سراب، از سمت شرق با استان اردبیل، از سمت غرب با شهرستان‌های بستان‌آباد، هشترود و چاراویماق و از سمت جنوب با استان زنجان هم‌مرز است.

تقسیمات کشوری

طبق آخرین تقسیمات کشوری شهرستان میانه دارای ۴ بخش به نام‌های مرکزی (شامل دهستان‌های شیخدرآباد، اوچ‌تپه شرقی، قافلانکوه غربی، کله‌بوز غربی، کله‌بوز شرقی، قزل‌اوزن و گرمه جنوبی)، ترکمانچای (شامل دهستان‌های بروانان مرکزی، بروانان شرقی، بروانان غربی و اوچ‌تپه غربی)، کندوان (شامل دهستان‌های گرمه شمالی، کندوان و تیرچایی) و کاغذکنان (شامل دهستان‌های کاغذکنان شمالی، کاغذکنان مرکزی و قافلانکوه شرقی)، ۵ نقطه شهری به نام‌های میانه، ترکمانچای، ترک، آچاچی و آقکند و ۳۹۶ آبادی می‌باشد.

جمعیت

براساس نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسكن در سال ۱۳۹۰، جمعیت شهرستان میانه در حدود ۱۸۵۸۰۶ نفر (۵ درصد جمعیت استان) و جمعیت مرکز این شهرستان ۹۵۵۰۵ نفر برآورد شده است. جمعیت شهری این شهرستان ۱۰۶۷۳۸ نفر و جمعیت روستایی آن ۷۹۰۶۸ نفر و تعداد خانوار آن ۵۲۶۸۱ خانوار است.

اقلیم و آب و هوا

شهرستان میانه به جز در دامنه‌های پست دره قزل اوزن، در قسمت میانی و جنوب شرقی که دارای اقلیم خشک و سرد است. ارتفاع عمومی زمین در این شهرستان، از ۷۵۰ متر در منتهی الیه گوشه جنوب شرقی آن دره قزل اوزن تا ۳۳۰۰ متر در قلل رشته کوه بزقوش متغیر است. متوسط بارش سالانه ۳۲۰ میلیمتر در نقاط کم ارتفاع جنوب شرقی و در بالای ارتفاعات بزقوش از ۳۹۳ تا ۶۰۰ میلی‌متر متغیر است. متوسط دمای سالانه نیز در این شهرستان، ۳ الی ۱۵ درجه سانتی‌گراد، در مناطق مختلف آن می‌باشد.

وضعیت اقتصادی

با توجه به استخراج مواد معدنی عمدتاً ساختمانی از قبیل پرلیت، خاك صنعتی، دولومیت، زئولیت ، منگنز و سنگ گچ و نمك سنگی، وجود پتانسیل آبی بالقوه بالا، وجود بیش از ۳۵ سد خاكی بزرگ، اختصاص ۱۱ درصد از كل اراضی كشاورزی استان، تولیدات متنوع زراعی و باغی، بالا بودن ظرفیت دامی از جمله گوشت قرمز، شیرخام و مرغ و اختصاص رتبه دوم تولید ماهی استان با حدود ۱۷ درصد تولید ماهی استان، شهرستان میانه توان جذب سرمایه‌گذاری در بخش‌های فراوری مواد معدنی و صنایع تبدیلی كشاورزی را دارد. در بخش صنعت یکی از مهم‌ترین صنایع و کارخانه‌های این شهرستان شرکت فولاد آذربایجان است. همچنین شهرستان ميانه داراي راه آهن متصل به شبكه راه‌آهن سراسري است و ايستگاه میانه يكي از قطب‌هاي بسيار مهم راه‌آهن در سراسر كشور است.

نقاط تاریخی و دیدنی

مسجد سنگی ترک (در شهر ترک، در ۲۹ کیلومتری شمال شرق میانه)، قبر امامزاده محمد (در روستای کندوان، واقع در ۳۵ کیلومتری شهر میانه)، قیز کورپوسی یا پل دختر (در ۲۰ کیلومتری شهر میانه بر روی رودخانه قزل‌اوزون)، قیز قالاسی یا قلعه دختر، قلعه نجفقلی خان، کاروانسرای جمال‌آباد (واقع در ۳۵ کیلومتری شهر میانه)، بقعه و مناره امامزاده اسماعیل